Poniżej znajdziesz alfabetyczny spis specjalistów wraz z ich opisami. W infografice na końcu artykułu prezentujemy zestawienie tych specjalistów z podziałem na kategorie.

Asystent zdrowienia to człowiek, który sam doświadczył poważnego kryzysu psychicznego i poradził sobie z nim. Po przejściu własnej terapii i odpowiednim przeszkoleniu, towarzyszy osobom doświadczającym podobnych trudności, zwykle w placówkach zajmujących się opieką psychiatryczną, takich jak szpitale lub centra zdrowia psychicznego. Asystent zdrowienia nie prowadzi terapii, jednak stanowi wielkie wsparcie emocjonalne. Pomaga w trudnych momentach, w przystępny sposób przekazuje informacje medyczne, daje nadzieję na wyzdrowienie.

Coach pomaga osiągać cele, rozwijać umiejętności, wykorzystywać indywidualny potencjał – w życiu zawodowym lub osobistym. Nie diagnozuje, nie leczy ani nie doradza, lecz zadaje trafne pytania, wzmacnia motywację i towarzyszy w procesie zmiany. Coachem może zostać właściwie każdy, po odbyciu odpowiednich kursów lub studiów podyplomowych. Jeśli szukasz wsparcia w osiągnięciu upragnionych celów, pamiętaj, że istnieje wiele rodzajów coachingu, np. kariery, życiowy, sportowy.

Counsellor to doradca, który pomaga lepiej zrozumieć siebie, ukoić emocje, uporządkować myśli i znaleźć rozwiązania życiowych trudności, takich jak rozstanie, utrata pracy czy problemy w relacjach. Counsellor ukończył szkolenie w zakresie wsparcia psychologicznego, tylko czasami ma wykształcenie psychologiczne. Współpraca z nim zwykle jest krótkoterminowa. Nie prowadzi psychoterapii, lecz empatycznie towarzyszy w momentach życiowego zagubienia.

Ekopsychoterapeuta wprowadza w proces terapeutyczny środowisko naturalne oraz typowe dla tego środowiska aktywności, takie jak spacerowanie, obserwowanie, kontakt z istotami innych gatunków. Ekposychoterapeuta może być psychoterapeutą dowolnego nurtu, który oferuje np. kąpiele leśne, ćwiczenia oddechowe w parku czy towarzystwo psa.

Interwent kryzysowy udziela natychmiastowej pomocy w nagłych, kryzysowych sytuacjach, przekraczających możliwości samodzielnego poradzenia sobie. Nie rozwiąże wszystkich problemów, jednak ułatwi przetrwanie najtrudniejszych chwil, np. po wypadku, nieprzewidzianej stracie bliskiej osoby, pracy lub domu, próbie samobójczej. Czasami wskaże, z jakiej pomocy dalej korzystać. Interwent kryzysowy nie musi być psychologiem ani psychoterapeutą, może być np. strażakiem lub ratownikiem medycznym po odpowiednich szkoleniach.

Neurolog to lekarz zajmujący się diagnozowaniem oraz leczeniem chorób układu nerwowego, wpływających na psychikę i ciało. Jeśli masz np. przewlekłe bóle głowy, drętwienia nóg lub rąk, trudności z koordynacją, snem czy pamięcią, to neurolog będzie szukał ich przyczyny w mózgu, rdzeniu kręgowym i włóknach nerwowych. Kiedy te przyczyny znajdzie, zaproponuje odpowiednie leczenie, które może się wiązać z wypisaniem recepty.

Neuropsycholog specjalizuje się w diagnozowaniu osób z uszkodzeniami mózgu (np. na skutek mózgowego porażenia dziecięcego czy udaru), chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak stwardnienie rozsiane czy choroba Parkinsona i Alzheimera oraz neuroatypowością (np. ADHD). Bada działanie m.in. pamięci, uwagi i  języka, planuje i prowadzi rehabilitację lub terapię. Neuropsycholog jest magistrem psychologii, który ukończył odpowiednie studia podyplomowe lub szkolenia (np. certyfikowane przez Polskie Towarzystwo Neuropsychologiczne).

Psychiatra jest lekarzem zajmującym się zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, zaburzenia lękowe, schizofrenia. Jeśli Twoje emocje, myśli lub zachowania są źródłem cierpienia lub życiowych trudności, psychiatra zdiagnozuje je, na ogół też dobierze odpowiednie leki (np. antydepresanty) lub zaleci psychoterapię. Jeśli doświadczasz psychicznego cierpienia, a nie jesteś gotowa/y na psychoterapię albo musiałabyś/musiałbyś długo na nią czekać, zwrócenie się do psychiatry jest dobrym pomysłem.

Psycholog może oferować konsultacje, wsparcie lub porady. Współpraca z nim obejmuje zwykle kilka spotkań, w trakcie których otrzymasz wsparcie w podejmowaniu decyzji, radzeniu sobie z kryzysami czy konkretnymi problemami, np. zawodowymi, relacyjnymi, motywacyjnymi. Dobry psycholog wysłucha Cię ze zrozumieniem, pomoże uporządkować myśli i znaleźć rozwiązania, nie jest jednak psychoterapeutą! Jest magistrem psychologii, który zwykle ukończył na studiach odpowiednią specjalizację, np. kliniczną, zdrowia, rozwojową.

Psycholog kliniczny przeprowadza wywiady, testy i obserwacje, które pozwalają mu na ocenę stanu psychicznego i diagnozę zaburzeń psychicznych. Sporządza opinie psychologiczne i zajmuje się poradnictwem, zazwyczaj w szpitalu, poradni lub ośrodku zdrowia psychicznego. Jest magistrem psychologii, który po studiach skończył czteroletnią specjalizację kliniczną. Jeśli nie odbył odpowiedniego szkolenia, nie jest psychoterapeutą.

Psychoterapeuta diagnozuje i leczy długotrwałe lub powtarzające się trudności dotyczące emocji, myśli, zachowań lub relacji. Diagnoza polega na sklasyfikowaniu trudności, np. jako depresji, zaburzenia lękowego czy zaburzenia osobowości, albo na stworzeniu ich indywidualnego modelu. Leczenie opiera się zwykle na stosowaniu szerokiego wachlarza metod psychologicznych bazujących na rozmowie, różnych w zależności od nurtu (np. poznawczo-behawioralny, psychodynamiczny, systemowy). Certyfikowani psychoterapeuci są magistrami określonych kierunków, np. psychologii, którzy ukończyli czteroletnie szkolenie, spełniając przy tym inne warunki, takie jak odbycie określonej praktyki i własnej psychoterapii.

Psychoonkolog wspiera osoby z diagnozami nowotworowymi oraz ich bliskich. Pomaga utrzymać psychiczną równowagę, wspiera w budowaniu nadziei i poczucia sprawstwa. Pomaga przystosować się do codzienności zmienionej chorobą i poprawiać jakość życia. Psychoonkolodzy są lekarzami albo magistrami psychologii lub pielęgniarstwa, którzy ukończyli odpowiednie studia podyplomowe, można ich spotkać w szpitalach, hospicjach, poradniach onkologicznych.

Psychotraumatolog zajmuje się diagnozą i terapią osób, które doświadczyły pojedynczych traum, takich jak wypadek, gwałt czy katastrofa naturalna, bądź traum złożonych, związanych z doświadczeniem zaniedbania w dzieciństwie lub wielokrotnej przemocy. Pomaga zrozumieć, jak trauma wpływa na psychikę, ciało i relacje społeczne oraz wspiera odzyskiwanie poczucia bezpieczeństwa i sprawstwa. Psychotraumatolodzy są zwykle psychologami lub psychiatrami, którzy ukończyli odpowiednie studia podyplomowe, często też odbywają dodatkowe szkolenia, np. z terapii somatycznej, EMDR czy brainspottingu.

Seksuolog wspiera w rozwiązywaniu problemów i osiąganiu satysfakcji w obszarze seksualności. Pomoc, którą oferuje, zależy od jego podstawowego wykształcenia. Seksuolog, który jest psychologiem, pomaga w poradzeniu sobie z brakiem akceptacji ciała lub orientacji psychoseksualnej, poczuciem wstydu, traumą seksualną. Seksuolog, który jest lekarzem, szuka fizjologicznych przyczyn trudności, takich jak niskie libido, suchość pochwy czy zaburzenia erekcji i może zaproponować leczenie farmakologiczne.

Terapeuci ACT, BSP, EFT, EMDR, Gestalt, IFS, TSR i inni specjalizują się w wykorzystywaniu określonych metod leczenia trudności psychicznych, zwiększania psychicznej odporności lub samorozwoju. Przykładowo, terapeuta ACT wykorzystuje terapię akceptacji i zaangażowania (ang. Acceptance and Commitment Therapy), która rozwija otwartość na wszelkie doświadczenia, także nieprzyjemne, oraz postępowanie w zgodzie z osobistym systemem wartości. Terapeuta BSP (ang. Brainspotting) pomaga aktywować naturalne procesy zdrowienia mózgu, wykorzystując określone pozycje oczu i tworzenie bezpiecznej relacji. Terapia EFT (Emotional Focused Therapy) jest skoncentrowana na przetwarzaniu emocji, EMDR (ang. Eye Movement Desensitization and Reprocessing) wspiera przetwarzanie traumatycznych wspomnień poprzez ruchy gałek ocznych, Gestalt koncentruje się na pełnym doświadczaniu tego, co jest dostępne w umyśle, ciele i relacji w teraźniejszości, IFS (ang. Internal Family Systems) pomaga odkrywać i integrować różne części umysłu, a TSR (Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach) skupia się na posiadanych przez człowieka zasobach i znajdowaniu rozwiązań. Specyficznych metod terapii jest znacznie więcej, a szkolenia umożliwiające ich wykorzystywanie są często otwarte dla osób, które nie są psychologami ani psychoterapeutami.

Terapeuta doświadczeniowy angażuje w działania, które pozwalają na głębokie przeżywanie emocji, potrzeb czy konfliktów. Takie przeżywanie, aktywizując zmysły, ruch, procesy twórcze, może prowadzić do odkryć i zmian, których nie da się osiągnąć samą rozmową. Terapiami doświadczeniowymi są arteterapia, muzykoterapia, dramaterapia, terapia zabawą, terapia tańcem, terapia w naturze (np. leśna) oraz z udziałem zwierząt (np. felinoterapia). Terapeuta doświadczeniowy może mieć dowolne wykształcenie połączone z odpowiednimi kursami.

Terapeuta integracji psychodelicznej wspiera osoby po doświadczeniach z substancjami psychodelicznymi w zrozumieniu związanych z nimi wglądów i ich wykorzystaniu do osiągnięcia trwałej, pozytywnej zmiany. Pomaga redukować szkody po tzw. bad trip oraz radzić sobie z trudnymi myślami i emocjami, które mogą pojawiać się po przeżyciach psychodelicznych. Terapeuta integracji psychodelicznej zwykle jest psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą po odpowiednim szkoleniu. Nie należy go mylić z trip sitterem, czyli towarzyszem podróży psychodelicznej.

Terapeuta uzależnień wspiera osoby uzależnione, np. od alkoholu, hazardu, seksu, zakupów, w osiągnięciu wolności od nałogu. Pomaga zrozumieć mechanizmy uzależnienia oraz wypracować zdrowe sposoby radzenia sobie i unikania nawrotów. Terapeuci uzależnień oprócz studiów magisterskich, np. psychologicznych lub pedagogicznych, kończą odpowiednie szkolenia. Można ich spotkać m.in. w ośrodkach terapii uzależnień, na ogół pracują także z rodzinami osób uzależnionych.

Terapeuta zajęciowy koncentruje się na przywracaniu lub rozwijaniu sprawności u osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, po to, aby umożliwić im samodzielne radzenie sobie w codzienności. Pracuje m.in. z osobami po udarach, cierpiącymi na schizofrenię czy demencję, ucząc np. ubierania się, gotowania, zarządzania finansami, utrzymywania relacji społecznych. Terapeuci zajęciowi nie muszą mieć wyższego wykształcenia, można ich spotkać m.in. w domach opieki i poradniach rehabilitacyjnych.

Trener mindfulness jest przewodnikiem po praktyce uważności, pozwalającej na świadome, nieoceniające doświadczanie „tu i teraz”. Pomaga rozwijać zdolność obserwowania myśli, emocji i cielesnych doznań z łagodną akceptacją, co redukuje stres i lęk, zwiększa zdolność koncentracji. Trenerzy mindfulness kończą odpowiednie szkolenia, mają dowolne wykształcenie. Często pracują z grupami, prowadząc np. dziewięciotygodniowy program redukcji stresu MBSR (ang. Mindfulness-Based Stress Reduction) lub trening MBCT (ang. Mindfulness-Based Cognitive Therapy), pomagający zapobiegać nawrotom depresji i innych psychicznych trudności.

Trener umiejętności interpersonalnych pomaga rozwijać kompetencje komunikacyjne, pozwalające na funkcjonowanie w świecie społecznym i tworzenie dobrych relacji w życiu osobistym i zawodowym. Trener taki prowadzi grupowe warsztaty i szkolenia, takie jak trening umiejętności społecznych, ucząc m.in. asertywności, aktywnego słuchania, radzenia sobie z konfliktami. Trenerzy umiejętności interpersonalnych są zwykle psychologami lub pedagogami po odpowiednich szkoleniach.

Czym zajmują się poszczególni specjaliści? Infografika

Jeśli potrzebujesz pomocy, a wciąż nie wiesz, do kogo się o nią zwrócić, umów się na konsultację z kimś, kto posiada szeroką wiedzę i doświadczenie, na przykład z jedną z nas. Jesteśmy doktorami psychologii i certyfikowanymi psychoterapeutkami poznawczo-behawioralnymi po licznych szkoleniach, m.in. z terapii ACT, BSP, EMDR, TSR, Gestalt. Znamy się na neuroatypowości. Praktykujemy mindfulness i ekopsychoterapię. Pomagamy od lat, z niesłabnącym zaangażowaniem i coraz większą wprawą.